ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
Οι δικηγόροι Θοδωρής Αντωνόπουλος, Νίκος Παναγόπουλος και Ερμής Παπουτσής καταθέτουν την άποψή τους σχετικά με τις ποινές που επιβάλλονται στους κατηγορούμενους αλλά και τη γενικότερη ποινική τους μεταχείριση.
Την επιείκειά τους στους κατηγορούμενους που εμπλέκονται σε υποθέσεις ναρκωτικών ουσιών δείχνουν τα ποινικά Δικαστήρια της Ελλάδας, είτε με τις απαλλακτικές αποφάσεις και την αθώωσή τους, είτε με τη μετατροπή της κατηγορίας από κακούργημα σε πλημμέλημα και τη χορήγηση των ελαφρυντικών αλλά και αναστολής στην εκτέλεση της ποινής.
Με αφορμή το πρόσφατο ρεπορτάζ της εφ. «Πατρίς» σχετικά με την αθώωση των πέντε κατηγορουμένων για την υπόθεση της μεγάλης φυτείας των 4.325 δενδρυλλίων κάνναβης που εντοπίστηκε στην περιοχή της Ανδρίτσαινας, πραγματοποιούμε σήμερα μια αναδρομή στις πιο ενδεικτικές υποθέσεις που έχουν απασχολήσει το έτος που διανύουμε αλλά και το 2022 τις δικαστικές αρχές.
Παράλληλα, η εφ. «Πατρίς» ζήτησε την άποψη ποινικολόγων πάνω στην πολύπλοκη ισχύουσα νομοθεσία περί ναρκωτικών στην Ελλάδα, σχετικά με τις ποινές που επιβάλλονται στους κατηγορούμενους αλλά και τη γενικότερη ποινική τους μεταχείριση και την εκδίκαση των υποθέσεων από τα αρμόδια δικαστήρια.
Από κατ’ επάγγελμα, απλός διακινητής
Με μεγάλη επιείκεια κρίθηκε από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Πατρών ο 63χρονος που συνελήφθη τον Αύγουστο του 2022 στη Μυρσίνη Ηλείας μέσα σε φυτεία περισσότερων από 200 φυτών κάνναβης, καθώς το Δικαστήριο τον απάλλαξε της επιβαρυντικής περίστασης κατ’ επάγγελμα διακίνησης ναρκωτικών ουσιών (προσδοκώμενο όφελος άνω των 75.000 ευρώ), θεωρώντας ότι η καλλιέργεια που εντοπίστηκε από τους αστυνομικούς ήταν ερασιτεχνική. Το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων, τον Ιούλιο του 2023, τον έκρινε ένοχο για το αδίκημα της απλής διακίνησης ναρκωτικών, ως τοξικομανή, λαμβάνοντας υπόψιν και σχετική πραγματογνωμοσύνη στη δικογραφία και επέβαλε στον κατηγορούμενο ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών με αναστέλλουσα δύναμη στην έφεση.
Αθωώσεις και παραγραφές για τριάντα κατηγορούμενους
Με αθωωτικές αποφάσεις αλλά και παραγραφές των κατηγοριών κατά περιπτώσεις λόγω μεταβολής τους από κακούργημα σε πλημμέλημα, ολοκληρώθηκε φέτος τον Μάιο στην Πάτρα η εκδίκαση της υπόθεσης τριάντα κατηγορούμενων από την Ηλεία, οι οποίοι κατηγορήθηκαν ότι εμπλέκονται σε υπόθεση ναρκωτικών που εκτυλίχθηκε το 2012. Οι κατηγορούμενοι παραπέμφθηκαν για να δικαστούν στο Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων Πατρών για τις κατηγορίες της κατοχής, αγοράς και πώλησης ναρκωτικών ουσιών κατά συρροή και κατ’ εξακολούθηση. Έπειτα από μια πολύωρη αποδεικτή διαδικασία, το Δικαστήριο κήρυξε τις κατηγορίες παραγεγραμμένες και δέχθηκε ότι οι πράξεις από κακούργημα έχουν μεταβληθεί σε πλημμέλημα για όσους κατηγορούμενους υποστήριξαν και απέδειξαν ότι είναι τοξικομανείς.
«Συμβολική» ποινή λόγω απεξάρτησης
Δύο χρόνια φυλάκιση με τριετή αναστολή επέβαλε τον Νοέμβριο του 2022 το Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων Πατρών στον 33χρονο από τη Ζάκυνθο, που πριν από τρία χρόνια είχε συλληφθεί στην Αρετή Ηλείας έχοντας στην κατοχή του περισσότερα από 14 κιλά χασίς.
Το Δικαστήριο του επέβαλε την παραπάνω «συμβολική» ποινή, αφού του αναγνώρισε το ειδικό ελαφρυντικό της ολοκλήρωσης θεραπευτικού προγράμματος από τα ναρκωτικά, καθώς και τα ελαφρυντικά του πρότερου σύννομου βίου και της μεταγενέστερης καλής συμπεριφοράς. Να σημειωθεί ότι ο 33χρονος ήταν ήδη ελεύθερος, διότι συμμετείχε στο πρόγραμμα απεξάρτησης 18 ΑΝΩ το οποίο και ολοκλήρωσε με επιτυχία.
Αναστολή και ελαφρυντικά σε πατέρα και γιο
Δύο χρόνια φυλάκισης με αναστολή επέβαλλε τον Σεπτέμβριο του προηγούμενου έτους το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Πατρών σε δύο άνδρες, πατέρα και γιο, που είχαν συλληφθεί στο Κάστρο Κυλλήνης για υπόθεση ναρκωτικών. Το Δικαστήριο τους έκρινε ένοχους για εμπορία κατά συνήθεια και κατ’ επάγγελμα, για καλλιέργεια και συγκομιδή ναρκωτικών, ενώ ο 69χρονος αθωώθηκε για την παράβαση του νόμου περί όπλων.
Ακόμα, το Δικαστήριο δέχθηκε ότι ο 69χρονος πατέρας και ο 38χρονος γιος του ήταν τοξικομανείς και επέβαλλε στον καθένα δύο χρόνια φυλάκισης με αναστολή, αναγνωρίζοντάς τους το ελαφρυντικό του πρότερου έντιμου βίου. Η υπόθεση αφορούσε στον εντοπισμό 32 φυτών κάνναβης καθώς και σχεδόν 22 κιλών της ναρκωτικής ουσίας.
Θοδωρής Αντωνόπουλος, δικηγόρος
«Από την άσκηση της ποινικής δίωξης μέχρι τη δικαστική απόφαση μεσολαβεί μία μεγάλη και σύνθετη δικονομική πορεία»
«Πρέπει καταρχήν να εκθειάσουμε τον τεράστιο αγώνα και το μεγάλο έργο που επιτελεί η ΕΛ.ΑΣ στον πόλεμο κατά των ναρκωτικών.
Ειδικότερα, η Αστυνομική Δ/νση Ηλείας με αιχμή του δόρατος το Τμήμα Δίωξης Ναρκωτικών Πύργου, έχει να επιδείξει σημαντικότατες επιτυχίες κατά τα τελευταία χρόνια σε αυτόν τον τομέα. Στον αγώνα αυτόν επικουρείται από τα εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα που τίθενται στη διάθεσή της, αλλά κυρίως από το φιλότιμο, τον επαγγελματισμό και την αίσθηση του καθήκοντος που διακρίνει όλο το αστυνομικό προσωπικό. Από τον πρώτο μέχρι και τον τελευταίο.
Σε ό,τι αφορά την έρευνά σας, θέλω να τονίσω ότι δεν έχω, στη μακρόχρονη διαδρομή μου και την πολύπλευρη ενασχόλησή μου με υποθέσεις ναρκωτικών, συναντήσει αδικαιολόγητη ‘‘επιείκεια’’ των δικαστικών λειτουργών απέναντι σε κατηγορουμένους για αδικήματα με αντικείμενο τα ναρκωτικά. Ο δικαστής κρίνει πάντα με βάση τα πραγματικά περιστατικά που έχει μπροστά του, με βάση τον Νόμο, με βάση την προσωπικότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε κατηγορουμένου και με βάση τη συνείδησή του. Πολλοί, αμύητοι και μη γνώστες των παραπάνω, συγχέουν την αρχική δίωξη με τη δικαστική απόφαση. Πράγμα απαράδεκτο, διότι από την άσκηση της ποινικής δίωξης μέχρι τη δικαστική απόφαση μεσολαβεί μία μεγάλη και σύνθετη δικονομική πορεία, με απρόβλεπτες, πολλές φορές, εξελίξεις. Κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο σε δίκες σχετικές με τα ναρκωτικά, αλλά σε όλο το φάσμα του ποινικού δικαίου.
Συνεπώς, ‘’παραθυράκια’’ και ‘’τρύπες’’ που να οδηγούν σε μικρές ποινές ή ακόμη και σε αθωώσεις κατηγορουμένων για ναρκωτικά δεν υφίστανται. Καθοριστικά στοιχεία μπορεί να είναι μόνο η πείρα και οι γνώσεις του συνηγόρου υπεράσπισης, στοιχεία τα οποία αξιοποιεί και αναδεικνύει προς όφελος του εντολέα του. Για να γίνει αυτό θα πρέπει ο συνήγορος υπεράσπισης, σε υποθέσεις ναρκωτικών, να γνωρίζει, αλλά και να μπορεί να χρησιμοποιεί όλα τα εργαλεία που του παρέχει ο νόμος και η νομολογία των δικαστηρίων».
Ερμής Παπουτσής, Δικηγόρος
«Όσο πιο τεκμηριωμένη η αστυνομική έρευνα, τόσο δυσχερέστερη η θέση του κατηγορουμένου»
«Η ανακοίνωση μιας απαλλακτικής ή επιεικούς απόφασης δικαστηρίου ή ακόμα περισσότερο η δημοσίευσή της στα ΜΜΕ και κατ’ επέκταση η κοινοποίησή της στο ευρύ κοινό, εύλογα γεννά την απορία πότε “μπαίνει φυλακή” κάποιος ο οποίος κατηγορείται για τόσο σοβαρές πράξεις.
Η απάντηση δεν μπορεί να αφορά γενικά όλες τις περιπτώσεις, καθώς κάθε μία είναι ξεχωριστή, αλλά σε κάθε περίπτωση εντοπίζεται στον τρόπο διεξαγωγής της προανάκρισης άλλως της αστυνομικής έρευνας. Δεν είναι λίγες οι φορές που μία, ή περισσότερες βαρύτατες κατηγορίες, δεν στηρίζονται σε “σκληρά”, απτά, αντικειμενικά αποδεικτικά στοιχεία αλλά αντιθέτως το υλικό της δικογραφίας περιέχει εκτιμήσεις ή ενδείξεις καθώς και, κατά πάγια πλέον πρακτική, ερμηνεία τηλεφωνικών συνδιαλέξεων.
Πότε μπαίνει λοιπόν κάποιος φυλακή; Πρώτον όταν συλληφθεί να κατέχει μια σημαντική ποσότητα ναρκωτικών ουσιών ή όταν έχει εντοπιστεί να μετέχει σε ύποπτες συναλλαγές. Δεύτερον, όταν κατηγορία που του αποδίδεται είναι ακριβής και ταυτοποιημένη, χωρίς να έχει διογκωθεί βάσει ερμηνειών και υποθέσεων που αναφέραμε ανωτέρω. Όταν δηλαδή καταληφθεί κάποιος να κατέχει 1 κιλό ινδικής κάνναβης, η κατηγορία πρέπει να αφορά αυτό το κιλό και όχι άλλα 10 που θα εξάγονται από τηλεφωνικές παρακολουθήσεις. Η πρακτική αυτή μειώνει την αξιοπιστία των διενεργούντων την προανάκριση και ενισχύει το οπλοστάσιο του κατηγορουμένου.
Τρίτο και τελευταίο, όταν στη δικαιοσύνη παραπέμπονται οι πραγματικοί έμποροι ναρκωτικών και όχι τοξικομανείς οι οποίοι κάνουν εξυπηρετήσεις, ακόμα και για σημαντικές ποσότητες ναρκωτικών, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη δόση τους.
Εν κατακλείδι, όσο περισσότερο τεκμηριωμένη είναι η αστυνομική έρευνα τόσο δυσχερέστερη είναι η θέση του κατηγορουμένου».
Νίκος Παναγόπουλος, Δικηγόρος
«Δεν είναι δεδομένη η υποκειμενική υπόσταση ενός εγκλήματος»
«Η διάδοση των ναρκωτικών, φαινόμενο με παγκόσμιες και με εθνικές διαστάσεις, συνεχίζει να πλήττει τη σύγχρονη κοινωνία. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι περί το 40% των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές συνδέονται με καταδίκες που άμεσα αφορούν τα ναρκωτικά. Το βασικό έγκλημα προβλέπεται στο άρθρο 20 του νόμου 4139/2013 (νόμος περί εξαρτησιογόνων ουσιών) και είναι η λεγόμενη «διακίνηση ναρκωτικών». Όπου διακίνηση εννοούμε μεταξύ άλλων την εισαγωγή, εξαγωγή, πώληση, αγορά, αποθήκευση, παρασκευή αλλά και κατοχή των ναρκωτικών ουσιών.
Στη βασική της μορφή η διακίνηση ναρκωτικών χαρακτηρίζεται κακούργημα και τιμωρείται με κάθειρξη (πλαίσιο ποινής οκτώ έως δεκαπέντε έτη) και με χρηματική ποινή μέχρι 300.000 ευρώ. Στην ιδιαίτερη περίπτωση βέβαια που αποδειχθεί ότι η κατοχή ναρκωτικών ουσιών καλύπτει αποκλειστικά τις προσωπικές ανάγκες του δράστη το έγκλημα χαρακτηρίζεται πλημμέλημα και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης μέχρι τρία έτη.
Άξια αναφοράς είναι η πρόβλεψη του νόμου για την ευνοϊκή μεταχείριση των εξαρτημένων χρηστών από ναρκωτικές ουσίες. Πέραν του ότι δίνεται η δυνατότητα στα άτομα αυτά να συμμετέχουν σε προγράμματα απεξάρτησης, στο καθαρά δικαστικό σκέλος προβλέπονται μειωμένες ποινές, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι ο δράστης κρίνεται ατιμώρητος εάν αποδείξει ότι είναι εξαρτημένος χρήστης και ότι η ποσότητα ναρκωτικών που βρέθηκε στην κατοχή του δικαιολογείται μόνο για την ατομική του χρήση.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι, ανεξάρτητα από την πληρότητα ενός νόμου, πολλές φορές κατά την ακροαματική διαδικασία προβάλλονται ισχυρισμοί και αποδεικτικά στοιχεία από την πλευρά του κατηγορουμένου, τα οποία οδηγούν τον ποινικό δικαστή σε απαλλακτική κρίση, καθότι δεν είναι δεδομένη η υποκειμενική υπόσταση ενός εγκλήματος και, ως γνωστόν, θεμελιώδης κανόνας του ποινικού δικαίου είναι η αρχή ‘‘in dubio pro reo’’, ήτοι ‘’η αμφιβολία είναι υπέρ του κατηγορουμένου’’».